In deze inventarisatie zijn de nog overgebleven kerkpaden van Goeree-Overflakkee in kaart gebracht. Daarbij wordt ingegaan op hun cultuurhistorische waarde en zijn de verschillende manieren op een rij gezet waarmee de kerkpaden gekoesterd en beschermd kunnen worden.

In opdracht van Gemeente Goeree-Overflakkee, 2021

Kerkpaden (of kerkenpaden) zijn fascinerende landschappelijke fenomenen. Ze vormden de kortste routes in dunbevolkte agrarische gebieden tussen de boerderijen en de centraal gelegen kerk. Mensen liepen dwars door het landschap om bij de kerk te komen, waardoor paden ontstonden. Sommige kerkpaden zijn later in het wegennetwerk opgenomen, andere raakten in de vergetelheid. Vooral tijdens de ruilverkaveling zijn veel kerkpaden uit het landschap verdwenen. Aanleiding voor dit onderzoek is een motie van de SGP in juni 2020, die kon rekenen op steun van de gehele raad. Raadsleden constateerden terecht dat kerkpaden zeer kwetsbaar zijn, aangezien ze niet altijd in het bestemmingsplan zijn vastgelegd. Om deze kwetsbare cultuurhistorische elementen te kunnen koesteren is kennis noodzakelijk.

Dit onderzoek bestaat uit een inventarisatie, een cultuurhistorische waardering en een advies voor de toekomst. In het spectrum van cultuurhistorisch landschapsonderzoek was historische infrastructuur lange tijd een ondergeschoven kindje. De laatste jaren is er echter steeds meer aandacht voor oude verbindingsroutes. En met reden: historische wegen zijn dragers van het landschap en fungeren als verhalenverteller over vervlogen tijden. Ze helpen om de ontstaansgeschiedenis en de logica van een gebied te begrijpen. Daarbij zijn er allerlei mogelijkheden om de paden weer nieuw leven in te blazen en bijvoorbeeld onderdeel te maken van wandelroutenetwerken.

Het onderzoek is een samenwerking met Johanna van Doorn en Marinke Steenhuis. Johanna nam het deel van de waardering en het advies voor haar rekening. Marinke heeft voor dit onderzoek de rol van expert-adviseur op zich genomen en was mijn sparringpartner en meelezer.