projecten

Militair Neurose Hospitaal, Austerlitz

Het voormalige Militair Neurose Hospitaal vertegenwoordigt een volstrekt unieke episode uit de Nederlandse krijgsgeschiedenis.

In opdracht van de gemeente Zeist, 2022

‘De jongens, de patiënten, (de cursisten, zo men wil) peinzen niet over straks. Zij denken aan het nu en laten zich gaan. Zo lang het nog kan vieren zij feest, discussiëren zij over loodzware problemen, doen zij met volledige overgave aan volleybal, basketball, voetbal, hardlopen, zwemmen en gymnastiek, werken zij dagen achtereen in de tijd van de arbeidstherapie in de pottenbakkerij, in de tekenzaal, in het lokaal van de houtbewerking, kijken zij naar films en toneelstukken, die hier iedere week gegeven worden, musiceren zij tot diep in de nacht (op avondpermissie wordt niet gelet), bespreken zij urenlang met elkaar, de dokter of de “groep” de sexuele problemen die op deze leeftijd zeker voor hen nog het gewicht hebben van een caisson, en zwijgen lang, héél lang (bij wijze van sport) tijdens de kleinere groepsdiscussie die onder toezicht van de psychiater-zaalarts tweemaal in de week wordt gehouden. Drie maanden lang léven zij, de onaangepasten die bewust of onbewust in botsing kwamen met de militaire samenleving (…).’

Dit levendige sfeerbeeld komt uit een reportage van 25 januari 1964 uit de Tijd Maasbode, toen bekend werd dat het Militair Herstellings- en Oefencentrum – voorheen Militair Neurose Hospitaal – voorgoed zou sluiten. Het in 1947 opgerichte Militair Neurose Hospitaal vertegenwoordigt een tragikomische kant van de Nederlandse militaire geschiedenis, maar is als instituut ook volstrekt uniek. Het verhaal van deze bijzondere plek wordt met het verstrijken van de tijd steeds onbekender en dreigt in de vergetelheid te raken. Om dat te voorkomen, wil de gemeente Zeist het voormalige terrein van het Militair Neurose Hospitaal aanwijzen als gemeentelijk monument. Om een monumentaanwijzing te kunnen onderbouwen, heb ik een waardestellend cultuurhistorisch onderzoek naar het terrein verricht.

Situatie van het terrein na 1964, Gemeentearchief Zeist